1 września 1939 roku rozpoczął jeden z największych konfliktów w dziejach świata i przerwał rozwój miast i państw rujnując ich gospodarkę. Gdynia, która w chwili wybuchu wojny miała za sobą 20 lat intensywnego rozwoju i była nie tylko najmłodszym, ale też najnowocześniejszym miastem II Rzeczypospolitej i jej oknem na świat.

W Gdyni rozwijał się przemysł obsługujący głównie port, usługi nastawione na przyjmowanie turystów oraz handel i to zarówno ten w skali hurtowej jak i detaliczny. Była też Gdynia ważnym ośrodkiem kultury i nauki.
Wraz ze groźbą zbliżającej się wojny Polacy przygotowywali się do obrony w tym również Pomorza zdając sobie sprawę, że ze względu na bliskość Gdańska i dostęp do morza Niemcy będą chcieli szybko zając te tereny. Na dowódcę mianowano kontradmirała Józefa Unruga.

Obrona Gdyni i całego Wybrzeża była bardzo zacięta. Miasto skapitulowało jednak 14 września 1939 roku. Niemcy natychmiast przemianowali je na Gotenhafen. 21 września odwiedził je Adolf Hitler.

Aktywność

Przeczytaj biogram Antoniego Kasztelana, który brał udział w obronie Helu i odpowiedz na pytanie:
Ile lat przeżył Antoni Kasztelan?
a) 46
b) 56

Biogram Antoniego Kasztelana (wystawa sala 7 tablica piąta)

Polscy mieszkańcy miasta zwłaszcza mężczyźni zostali aresztowani i albo pomordowani w masowych egzekucjach albo zamknięci w obozach min. w obozie Stutthof. Niektórych zwolniono, ale nakazano wyjechać z Gdyni pozostawiając na miejscu cały majątek, innym pozwolono pozostać zwłaszcza jeżeli mieli zawody przydatne dla niemieckiej gospodarki ale zmuszono do wpisania się na volkslistę.

Aktywność

Gdybyś musiał tak jak mieszkańcy Gdyni nagle opuścić miasto jakie przedmioty rzeczy przydałyby Ci się w trudnych czasach?
Lekarstwa, zabawki, dokumenty, kwiaty, jedzenie, piórnik

W mieście wcielonym do III Rzeszy zaczęło obowiązywać niemieckie prawo, władzę sprawowali niemieccy urzędnicy a polskie pieniądze zastąpiono marką niemiecką.

Przedsiębiorstwa i warsztaty w Gdyni zostały przekazane Niemcom i rozpoczęły pracę wspierającą gospodarkę III Rzeszy. Ponieważ Niemcy stworzyli wielką armię powołując do niej mężczyzn, którzy wcześniej pracowali w fabrykach ich miejsca pracy zostały wolne. Do pracy tam zaczęto kierować tzw. przymusowych robotników pochodzących z okupowanych krajów europejskich, a kiedy i to nie wystarczyło zaczęto zatrudniać więźniów obozów koncentracyjnych. Obóz Stutthof, który powstał 2 września 1939 roku najpierw był małym lokalnym obozem przeznaczonym dla Polaków i dopiero w styczniu 1942 roku został przemianowany na państwowy obóz koncentracyjny.

Więźniowie obozu byli zobowiązani do pracy, która była ciężka, wykonywana bez odpowiednich zabezpieczeń, często bez odpowiednich narzędzi i bez wynagrodzenia. Wprawdzie więźniom obliczano ich zarobek, który zapisywano na specjalnej karcie ale nie dostawali do ręki realnych pieniędzy tylko tzw. lager marki, czyli kupony odpowiadające zarobionej sumie, za które mogli w obozowej kantynie kupić środki higieniczne, czasami jakieś warzywa , wodę do picia czy znaczki na list.

Kiedy więzień umierał usuwano mu jeżeli miał złote i srebrne koronki na zębach a kruszec wysyłano do Berlina i obcinano włosy sprzedając je firmom, które wykorzystywały je do celów przemysłowych. Można przyjąć, że przez czas od stycznia 1942 roku do końca 1944 roku praca więźniów obozu Stutthof przyniosła zysk równy około 10 milionów marek.

Odpowiedź do aktywności: 46